Ik liep hem een paar passen tegemoet, ik haastte me om op de loper te komen, bij de tafel vandaan. Achter me zakte alles ook meteen weg. Ik glimlachte, geloof ik, maar hield daar gauw mee op, want Berthold glimlachte niet. Het was ook niet het goede moment om te glimlachen. En toen stonden we al tegenover elkaar. Tamelijk dichtbij, dat leek me veiliger, want zoals de tafel achter me wegzakte toen ik opstond, zo zweefde en dreef nu ook al het andere wat zich om ons heen bevond als nevelwolken heen en neer, zonder ons te raken, en alleen waar wij waren kon je stevig staan. Ik wilde meteen iets tegen hem zeggen, dat had ik nog bedacht. Ik wilde als eerste praten, zodat hij niets verkeerds kon zeggen. Ik wilde mijn glas heffen en hem feliciteren, dan had hij me moeten bedanken. Maar er kwam niets meer over mijn lippen, het leek me allemaal zo overbodig. Ik wachtte gewoon. Ik keek naar zijn stropdas, het was een grijze stropdas, lichtgrijze zijde, zoals ze allemaal dragen bij een donker pak. De stropdas was lichtelijk verschoven en als ik geen glas in mijn hand had gehad, had ik hem rechtgetrokken. Maar waar moest ik mijn glas laten? Er was geen tafel meer, het zou in het niets zijn gevallen.
[fragment uit Hans Erich Nossack, Op z’n laatst in november (Spätestens im November, 1955), vert. Josephine Rijnaarts. Oevers, 2023]
Waardering
- Dit is een naar binnen gericht verslag van een vertelster die nauwelijks durft te dromen en te voelen, maar het toch doet. Een passie gedrenkt in weemoed en pastelkleuren, precies en vol sprekende details. Rechttoe rechtaan, met flitsen van poëzie. Het zou een nouvelle vague-film kunnen zijn, een van de Franse regisseur Louis Malle die tragisch afloopt, maar wel een waarin die ene briljante scène een mensenleven waard is. (…) Op z’n laatst in november is een parel uit de jaren 50 die op (her)ontdekking wacht. Alexandra de Vos. De Standaard, 6 mei 2023
- Op z’n laatst in november is een genadeloze kritiek op de romantische idealen, prachtig vertaald door Josephine Rijnaarts. Maar je kunt de roman ook lezen in de existentialistische traditie, als pleidooi voor autonomie: de ander gaat ons niet redden. Dieuwertje Mertens. Het Parool, 15 juni 2023