(fragment)
‘De vrouwen van de bleekgezichten zijn niet zo teerhartig als u denkt. Ze kunnen heel goed tegen pijn, dat wil zeggen tegen de pijn die anderen lijden, of het nu mensen of dieren zijn. Ik ben nooit bij jullie geweest, maar Klekih-petra heeft het ons verteld. En Winnetou heeft de grote steden in het oosten bezocht en me bij zijn thuiskomst verslag uitgebracht van alles wat hij had gezien en gehoord. Weet u wat jullie squaws met de dieren doen die ze braden of koken om ze op te eten?’
‘Nou?’
‘Ze trekken het vel eraf en halen de darmen eruit terwijl die beesten nog leven, of ze gooien ze levend in kokend water. En weet u wat de medicijnmannen van de bleekgezichten doen?’
‘Ik weet niet wat u bedoelt.’
‘Die gooien levende honden in kokend water om te kijken hoelang ze dan nog leven en trekken de verbrande huid van hun lijf. Ze steken hun ogen uit en snijden hun tong af, ze openen hun lichaam, ze kwellen ze op alle mogelijke manieren om er boeken over te kunnen schrijven.’
‘Dat is vivisectie en het gebeurt in het belang van de wetenschap.’
‘De wetenschap! Klekih-petra was ook mijn leermeester, daardoor weet ik wat u met dat woord bedoelt. Wat moet jullie Grote Goede Geest wel niet denken van een wetenschap die niets kan onderwijzen zonder dat ze zijn schepselen doodmartelt? En zulke martelingen voeren jullie medicijnmannen uit in hun woningen, waar toch ook squaws wonen die dat moeten zien! Of horen ze die arme dieren niet janken van de pijn? Houden jullie squaws in hun kamers geen vogels in kooien? Weten ze niet wat voor kwelling dat voor die vogels is? Zitten jullie squaws niet met duizenden tegelijk te kijken naar wedlopen waar paarden worden afgejakkerd? Zijn er geen squaws bij als boksers elkaar aan flarden scheuren? Ik ben een jong, onervaren meisje en word door jullie tot “de wilden” gerekend, maar ik zou u nog veel meer kunnen vertellen over dingen die jullie zachtzinnige squaws doen zonder last te hebben van de huiveringen die ik daarbij zou voelen. Denk aan de vele duizenden teerhartige knappe wittevrouwen die hun slaven tot bloedens toe pijnigden of er met een lachend gezicht bij stonden als een zwart dienstmeisje dood werd gegeseld.’
[fragment uit Karl May, Winnetou (Winnetou, 1893), vert. Josephine Rijnaarts en Elly Schippers. Uitgeverij IJzer, 2021]
Waardering
- Op de dag dat ik het boek eindelijk kon openslaan hing de vraag of een nieuwe vertaling van Winntou wel bestaansrecht had als een donderwolk boven de prairie. De inleiding stelde me gerust. Onomwonden veroordeelt deze korte tekst (…) de verdrijving van de Noord-Amerikaanse indianen door Europese kolonisten. (…) De Duitse schrijver Karl May zag de zaken in 1893 scherp. Marco Kamphuis. NRC-Handelsblad
- Verrassende en integere nieuwe vertaling van Winnetou. De Volkskrant
- Een nieuwe Nederlandse vertaling van Josephine Rijnaarts en Elly Schippers doet recht aan de stoere stijl van Karl May en rehabiliteert het beeld van Karl May als imperialistische auteur, hij is eerder te vergelijken met Multatuli. Abdelkader Benali. Trouw
- Een kritische lezer kan zich afvragen of er nu nog een nieuwe vertaling van zo’n cowboy-en-indianenverhaal van anderhalve eeuw oud moet komen. (…) Het antwoord is ja, ja en ja. Een nieuwe vertaling is interessant omdat de invloed van Winnetou op generaties lezers enorm was. (…) De nog altijd frisse dialogen, de komische noot geleverd door prairiejager Sam Hawkens, de scènes waarin onze helden op het nippertje aan de dood ontsnappen… je vindt ze in velerlei vormen terug bij stripauteurs Hergé en Willy Vandersteen. Alexandra de Vos. De Standaard
- Deze uitgave laat wel degelijk zien dat Karl May beter verdiende dan de vele bekorte en sterk bewerkte jongensverhalen die we tot nu toe hadden. De levendige taal, de puntige dialogen, de humor, de doordachte verhaalopzet houden je aan het lezen (…) Bovendien is Mays aanklacht tegen Amerika’s expansiedrang en het systematisch laten verdwijnen van de oorspronkelijke culturen ondanks het romantische pathos nog altijd relevant. (…) Josephine Rijnaarts en Elly Schippers hebben Winnetou vertaald in prettig lezend, goed afgewogen modern Nederlands. Recht doen aan de stijl van een negentiende-eeuws boek en daarbij de lezer van vandaag aanspreken, dat ligt niet voor de hand. Maar de vertalers geven May de eer die hem toekomt. Jen de Groeve. Mappalibri.be